سرطان ریه یکی از اصلی ترین عوامل مرگ و میر از میان سرطانها شناخته شده است و بیشترین میزان مرگ و میر را در مقایسه با سرطان سینه، پروستات و سایر سرطانها ی چندگانه دارد.
علائم و عوامل سرطان ریه
سرطان ریه در مراحل اولیه هیچ نشانه ای ندارد و بیماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه میکنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد. شاید به همین دلیل باشد که سرطان ریه کشنده ترین سرطان در انسان محسوب میشود. شایع ترین نشانه سرطان ریه، سرفه است که در صورت تهاجم تومور به لایه پوشاننده مجاری تنفسی به وجود میآید. با این حال، علایم زیر هم میتوانند نشانه وجود یک توده در ریه باشند.
بررسیهایی که تاکنون در این زمینه انجام شده نشان میدهد که شایعترین و مهمترین ریسک فاکتور و عامل ایجادکننده ی سرطان ریه مصرف دخانیات از جمله سیگار میباشد، به نحوی که آمارهای دقیق نشان میدهد تعداد مبتلایان به سرطان ریه در بین سیگاریها بسیار تکاندهنده و وسیع میباشد.اخیراً به خاطر مقابلهای که با مصرف سیگار انجام میگیرد، مصرف سیگار در جوامع غربی، در بین آقایان کاهش یافته و متعاقب آن امکان ابتلا به سرطان ریه نیز در مردان کمتر شده است. ولی متاسفانه مصرف سیگار در میان خانمها افزایش یافته و متعاقب آن امکان بروز سرطان در میان خانمها نیز افزایش پیدا کرده است.
در صورت بروز هر کدام از علائم زیر باید حتما به پزشک مراجعه کنید:
– افزایش تعداد یا شدت سرفه در فرد سیگاری
– سرفه به همراه خلط خونی، حتی اگر میزان خون اندک باشد.
– درد مبهم یا مشخص در قفسه سینه
– تنگی نفس در اثر فعالیت
– خشونت یا تغییر صدا که بیشتر از ۲ هفته طول کشیده باشد.
– عفونتهای مکرر ریه و مجاری تنفسی
– بروز خس خس سینه به صورت حاد
سرطان ریه ممکن است با یک سری علایم غیر اختصاصی مانند ضعف، خستگی، کاهش وزن و کاهش اشتها و علایم تهاجم به قسمتهای دیگر بدن مانند درد استخوان و سردرد نیز همراه باشد. کشف سریع و درمان زود هنگام این بیماری در بقا و بهبود کیفیت زندگی بیمار نقش بسیار مفیدی دارد.
علل ایجاد سرطان ریه
علت ایجاد سرطان در همه جای بدن یکسان است. در سیستم کنترل تقسیم سلولهای قسمتی از بدن اختلال ایجاد میشود. این اختلال ممکن است به صورت خود به خودی یا در اثر عوامل ناشناخته و یا در بیشتر موارد به علت تماس سلول با یک سری عوامل مخرب و زیان بار که به عوامل سرطان زا مشهور هستند، ایجاد شود.مهم ترین عامل سرطان زایی که سبب تغییرات سرطانی سلولهای ریه میشود ترکیبات زیان بار مختلف موجود در دود سیگار هستند.مصرف سیگار هنوز هم مهم ترین عامل خطر ابتلا به سرطان ریه محسوب میشود.
خطر ابتلا به سرطان ریه با افزایش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو افزایش مییابد و هر چه سن شروع مصرف سیگار پایین تر باشد، خطر ابتلا بیشتر استدانشمندان از حاصل ضرب تعداد پاکت سیگار در روز ضرب در تعداد سالهایی که فرد سیگار کشیده است، استفاده میکنند. به عنوان مثال کسی که به مدت ۲۰ سال روزی ۱ پاکت سیگار کشیده است از نظر خطر ابتلا به سرطان ریه با کسی که به مدت ۱۰ سال روزی ۲ پاکت کشیده است، برابر است.مطالعات متعدد هم چنین نشان داده اند که خانمهای سیگاری بیشتر از آقایانی که همان مقدار سیگار میکشند به سرطان ریه مبتلا میشوند. این افزایش ممکن است به دلیل حساسیت بیشتر خانمها به مواد سرطان زای موجود در دود سیگار باشد.دومین علت شایع ابتلا به سرطان ریه گاز رادون است.
رادون گاز بی رنگ و بی بویی است که از تجزیه ی طبیعی اورانیوم در آب، خاک و مصالح ساختمانی قدیمی در زیر زمین ساختمانهای قدیمی تولید میشود. تنفس گاز رادون با افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه مربوط شناخته شده است.آلودگی هوای شهرهای صنعتی از دیگر عوامل مؤثر در بروز این سرطان مهلک است. مطالعات انجام شده در ایران نشان داده است که میزان بروز سرطانهای ریه غیر وابسته به سیگار در ایران بیشتر از آمار سایر کشورها است.محققین علت احتمالی این تفاوت را آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران و وجود مقدار بیشتر مواد سرطان زای ناشی از مصرف سوختهای غیر استاندارد میدانند.
تماسهای شغلی با ترکیباتی مانند آزبست، کلرید وینیل، نیکل، کروم و هیدروکربنهای آروماتیک نیز از دیگر عوامل خطر ساز ابتلا به سرطان ریه به شمار میروند.ترک سیگار در بیمارانی که سالها سیگاری بوده اند، خطر ابتلا به سرطان ریه را به طرز چشمگیری کاهش میدهد و هر چه مدت زمان ترک سیگار طولانی تر شود، این خطر بیشتر کاهش مییابد؛ به طوری که حدود بعد از ۲۰ سال ترک کامل سیگار، خطر ابتلا به سرطان ریه تقریباً برابر با یک فرد غیرسیگاری میشود.
افراد مبتلا به سرطان ریه باید چه اقداماتی را انجام دهند؟
وقتی شخصی دچار سرطان ریه شود عملاً نمیشود آن را درمان کرد و بهترین راه، پیشگیری در این زمینه میباشد. در این رابطه بیمارانی که سیگاری هستند حتما باید تحت نظر پزشک باشند و پزشک بر اساس ضرورت، آزمایشهای مربوطه را درخواست مینماید و بررسی خلط انجام میشود و از نظر وجود سلولهای سرطانی با توجه به حال عمومی بیمار کارهای لازم صورت میگیرد. هر چه فاصله زمانی بین تشخیص سرطان ریه و شروع درمان بیشتر باشد اوضاع وخیمتر خواهد شد. این نکته حایز اهمیت است که وقتی پزشک برای بیمار تشخیص میگذارد باید به پزشک خود اعتماد کنند.
در مطالعات انجام شده، معلوم شده که پس از این که برای بیمار تشخیص بیماری توسط پزشک گذاشته میشود، بیماران به پزشکان مختلفی جهت صحت یا رد تشخیص مراجعه میکنند و همین مراجعه به پزشکان مختلف میتواند باعث تأخیر در مرحله درمانی شود. معمولاً روشهای درمان در بیماران مبتلا به سرطان ریه، خیلی متفاوت نمیباشد و هر چه فاصله زمانی بین تشخیص و شروع درمان بیشتر باشد اوضاع وخیمتر خواهد شد.